Astronomi su otkrićem 450 kilometara širokog objekta koji kruži oko Sunca proširili granice njima vidljivog svemira.
Nakupina leda i stijena kruži oko Sunca na udaljenosti većoj nego bilo koji poznati objekt, a Suncu ne prilazi bliže od 12 milijardi kilometara, što je udaljenost 80 puta veća od one između Zemlje i Sunca.
(Kuiperov pojas (plavo) i orbite Sedne (narančasto), 2012 VP113 (crveno) i planeta Sunčevog sustava (ljubičasto) Credit: Scott S Sheppard/Carnegie Institution for Science)
Ako se njegova veličina potvrdi, ovo bi tijelo moglo biti svrstano u patuljaste planete iste kategorije kao i Pluton. Znanstvenici smatraju da ovo otkriće potvrđuje postojanje unutrašnjeg Oortovog oblaka, dijela daleko iza orbite Neptuna u kojem se nalaze tijela od leda. Neptun je od Sunca udaljen 4.5 milijarde kilometara, što ga čini najudaljenijim planetom od Sunca u Sunčevu sustavu.
Dok mu se ne dodijeli ime, ovo tijelo poznato je pod nazivom 2012 VC113. Prema časopisu Nature, skraćenica naziva ovog tijela je VP ili “Biden”, prema potpredsjedniku SAD-a Joeu Bidenu.
Roza boja ovog tijela posljedica je oštećenja radijacijom koje je izmijenilo izgled smrznute vode, metana i ugljikovog dioksida na površini tijela.
Iako je i samo po sebi zanimljivo, ovo otkriće postavlja drugu sumnju za astronaute – postojanje “Super Zemlje” koja je 10 puta veće mase od našeg planeta i koja orbitira oko Sunca na vrlo velikoj udaljenosti s kojom se znanstvenici još nisu upoznali.
(Tri fotografije novootkrivenog patuljastog planeta 2012 VP113 snimljene u razmaku od 2 sata, 5. studenog 2012. godine. Credit: Scott S Sheppard/Carnegie Institution for Science)
Astronomi su ovo tijelo pronašli gledajući u noćno nebo kroz uređaj Dark Energy Camera u Čileu. Kada su fotografije pretvorili u time-lapse snimku neba, uočili su novo tijelo koje se kreće.
“Ovo tijelo orbitira na najvećoj poznatoj udaljenosti od Sunca i proširilo je granicu Sunčevog sustava kojeg možemo promatrati”, rekao je Scott Sheppard s instituta Carnegie.
Dok kruži oko Sunca, ovo mu tijelo najbliže dolazi na 12 milijardi kilometara, a najdalje na 67 milijardi kilometara. Postoje kometi koji dolaze iz još udaljenijih dijelova, no oni prolaze mnogo bliže našem planetu.
Sunčev sustav sastoji se od tri regije – najbliže Suncu nalaze se stjenoviti planeti poput Venere, Zemlje i Marsa. Nešto dalje od njih nalaze se plinoviti divovi poput Saturna i Jupitera, a iza Neptuna nalazi se skupina tijela od leda nazvanih Kuiperov pojas.
2003. godine astronomi su pronašli objekt iz Kuiperova pojasa kojeg su nazvali Sedna. Više od desetljeća, ovaj objekt bio je usamljen, anomalija u Sunčevu sustavu. No tijelo 2012 VP113 je također u istoj “ničijoj zemlji” što je potaknulo astronome na misao o postojanju tisuća sličnih tijela koji čekaju biti otkriveni.
“Ljudi su se pitali je li Sedna jedinstvena, a 10 godina poslije otkriveno je novo tijelo koje je pokazalo da nije. “Velika je vjerojatnost da tamo postoji još mnogo tijela”, smatra Sheppard.
(Tri fotografije patuljastog planeta 2012 VP113 spojene u jednu koja prikazuje njegovo kretanje. Credit: Scott S Sheppard/Carnegie Institution for Science)
Regija u kojoj su Sedna i 2012 VP113 pronađene naziva se Oortov oblak. Astronomi nisu sigurni kako je nastao ovaj oblak, no postoje tri teorije. Pristalice prve teorije smatraju da je neki planet “pobjegao” iz ranog Sunčevog sustava i sa sobom dovukao materijal od kojeg se danas sastoji Oortov oblak. Druga teorija govori da je taj materijal “odvučen” iz Sunčeva sustava uslijed prolaska neke zvijezde, dok je treća teorija slična drugoj, samo što “krivac” nije zvijezda, nego planeti koji kruže oko zvijezda rođenih u istom klasteru kao i Sunce.
2012 VP113 pronašli su Sheppard i njegov kolega Chad Trujillo koji je bio jedan od znanstvenika koji su otkrili Sednu 2003. godine.
Ovo otkriće otvorilo je i jednu intrigantnu mogućnost. Naime, kutovi orbita 2012 VP113 i Sedne vrlo su slični, a razlog tome je najvjerojatnije gravitacijsko povlačenje nekog drugog, zasad nepoznatog tijela. Jedna od mogućnosti je da je to tijelo “Super Zemlja” koja ima vrlo veliku orbitu oko Sunca zbog čega nikad nije viđena.
“Ako uzmete “Super Zemlju” i stavite je nekoliko stotina astronomskih jedinica izvan, gravitacija bi mogla vratiti Sednu i 2012 VP113 u njihovu orbitu.
Ranije ovog mjeseca, NASA je izvijestila o rezultatima potrage za hipotetskim “Planetom X” daleko u Sunčevom sustavu. Nisu pronađeni nikakvi dokazi za planet veći od Saturna unutar 10.000 astronomskih jedinica od Sunca. No Saturn je 95 puta masivniji od Zemlje pa bi manja Super Zemlja mogla proći neopaženo.
Izvor: The Guardian
